
EPS و DPS
۱۴۰۱/۱۲/۰۶به عنوان یک فعال بازار سرمایه، شما حتما واژههای DPS و EPS را شنیده اید و شاید برایتان سوال شده باشد که این دو کلمه به چه معنا بوده و چه تفاوتی باهم دارند. در این مقاله قصد داریم تا هر دوی این این اصطلاحات را تعریف کرده و تفاوت آنها را بیان کنیم. در واقع می توان گفت که جزء اصلی تحلیل بنیادی سهام بورس، همین EPS می باشد که انواع مختلفی دارد. بنابراین ابتدا با تعریف EPS و نام بردن انواع آن، این مطلب را شروع میکنیم.
EPS چیست؟
EPS یکی از پرکاربردترین مفاهیم بورسی در بین سرمایه گذاران تازه کار و حرفه ای است. هرجا که وضعیت سهام یک شرکت از طرف سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد به شکل مستقیم یا غیر مستقیم پای eps نیز در میان است.
EPS مخفف شده عبارت Earnings Per Share به معنی سود به ازای هر سهم می باشد. همانطور که میدانید، هدف شرکتها تنها کسب سود و ایجاد درآمد برای خودشان و سهامدارانشان می باشد. هر شرکت بسته به فعالیتی که انجام میدهد، هر ساله مقداری سود (یا ضرر) میسازد. این مقدار در صورتهای مالی سالیانه شرکت، در صورت سود و زیان قابل مشاهده است. اگر سودی که شرکت ساخته است را به تعداد سهام آن تقسیم کنیم، سود شرکت به ازای هر سهم یا همان EPS محاسبه میشود. البته شرکت ها برای شفافیت اطلاعات و توانمند سازی سهامداران جهت تصمیم گیری و تحلیل، هر سه ماه، صورت های مالی میان دوره ای خود را نیز در سایت کدال منتشر میکنند که در این گزارش ها مقدار سودی که شرکت در آن دوره (سه ماهه، شش ماهه یا نه ماهه) ساخته است، ثبت می شود. سود شرکت ها در سه ماهه ی اول و دوم و سوم و چهارم با یکدیگر جمع شده و در نهایت سود سالانه ی شرکت به دست می آید.
برای به دست آوردن صورت سود و زیان شرکت ها، ابتدا به سایت کدال مراجعه نموده و نماد شرکت مورد نظر خود را جست و جو کنید. سپس به یکی از گزارش های صورت های مالی شرکت مراجعه کرده و بین گزارش های موجود، گزارش صورت سود و زیان شرکت را باز کنید.شرکت های بورسی موظف هستند بعد از گذشت هر فصل از سال مالی پیش رو ،گزارشی از عملکرد صورتهای مالی خود مبنی بر تغییرات EPS را در سامانه کدال اعلام کنند. این گزارش می تواند نسبت به EPS قبلی تفاوتی نداشته یا تفاوت پیدا کرده باشد. هر تغییری که در EPS شکل بگیرد “تعدیل سود” گفته می شود که این اتفاق به عملکرد شرکت در ۳ ماه گذشته بستگی دارد. در سالهای گذشته، شرکتها قبل از شروع سال مالی جدید پیش بینی سود خود را از سال آینده بر اساس عملکرد سال گذشته و برنامههای پیش رو اعلام میکردند. سپس در گزارشات فصلی نتایج این پیش بینی اعم از محقق شدن یا نشدن آن تا پایان سال مالی اعلام میشد.سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار دستورالعملی جدید، حذف پیش بینی سود (زیان) هر سهم برای EPS را اعلام و از نهم دی-ماه 1396 اجرایی نمود.حذف پیشبینی EPS باعث میشود سرمایهگذارانی که با تحلیل بنیادی(فاندامنتال) کار میکنند، با دقت و بررسی بیشتری خرید و فروش خود را انجام دهند. در حال حاضر بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعیِ آن سال، درآمد هر سهم (EPS) بصورت واقعی اعلام میشود.
انواع EPS را بشناسید!
سود هر سهم یا EPS به انواع مختلفی تقسیم میشود. به عبارتی سه نوع EPS وجود دارد که هر کدام مفهومی متفاوت دارند. در ادامه انواع EPS را بررسی خواهیم کرد:
1) EPS تحقق یافته: با پایان سال مالی دادهها و اطلاعات کاملی در دسترس مدیران شرکت قرار دارد تا توسط آنها بررسی درستی از وقایع طول سال مالی داشته و بتوانند درآمد، هزینههای شرکت و مقدار واقعی سود هر سهم را محاسبه کنند. این سود تحت عنوان EPS تحقق یافته شناخته میشود.
EPSتحقق یافته اهمیت زیادی برای سرمایهگذاران و تحلیلگران دارد و در نسبت P/E معمولا از همین EPS استفاده میشود؛ به این دلیل که نشان دهنده چیزی است که در واقعیت اتفاق افتاده است. اثر EPS تحقق یافته در قیمت سهام لحاظ شده است و دقیقا به همین دلیل مورد توجه سرمایهگذاران است.
2) EPS تعدیل شده : مقدار EPS باید در صورتهای سود و زیان شرکت که به صورت دورهای ارائه میشود، گزارش شود. شرایط اقتصادی، سیاسی و … میتواند سود محقق شده دوره را با تغییر مواجه کند. سود هر سهم از شرکت که در هر دوره با تغییرات جدید محاسبه شده است، EPS تعدیل شده نامیده میشود. نزدیک شدن به انتهای سال مالی شرکت مقدار EPS تعدیلی را به سود تحققی هر سهم نزدیک میکند. در این شرایط دادههای واقعی بیشتر، برآورد EPS را سادهتر میکند.
3) EPS پیشبینی شده: در گذشته شرکتها موظف بودند که سود منتهی به پایان سال مالی خود را پیشبینی و اعلام کنند. به این سود، EPS پیشبینی شده گفته میشد.این درآمد پیشبینی شده بر اساس عملکرد سال گذشته و نظر مدیران و کارشناسان شرکت محاسبه میشود و انتظار میرفت که شرکت تا پایان سال مالی بعد به آن دست یابد. با توجه به این موضوع که EPS پیشبینی شده واقعی نبود، امکان داشت در طی زمان تغییر کند.با بهتر یا بدتر شدن عملکرد شرکت یا تغییر روند سودآوری آن، EPS پیشبینی شده که توسط شرکت محاسبه میشد، بیشتر یا کمتر میشد. شرکتها پس از پایان هر فصل مالی، باید EPS پیشبینی شده برای ادامه سال مالی را اعلام میکردند. EPS پیشبینی شده جدید میتوانست با EPS گذشته برابر و یا متفاوت از آن باشد.پیشبینی سود شرکتها در هر سال مالی در گزارشات و صورت های مالی درج میشد. این گزارشها در سایت کدال به آدرس codal.ir وجود داشت.
با وجود اینکه اعلام سود پیشبینی شده، سادگی محاسبات را برای سرمایهگذاران به وجود آورده بود، ولی به دلیل دخیل بودن سهامداران شرکت در محاسبات آن، سبب گمراهی نیز میشد. در گذشته یکی از دلایل عمده متوقف ماندن طولانی نمادهای بورسی، تفاوت بسیار زیاد بین سود محقق شده و EPS پیشبینی شده بود. با توجه به این موضوعات بحث انتشار گزارش در رابطه با پیشبینی سود حذف شد.
بنابراین شرکتها بهجای پیشبینی سود، گزارش تفسیری مدیریت ارائه میدهند که شامل گزارشی از صورتهای مالی و دیگر دادههای آماری از همه موارد تولید، فروش، نرخها و سایر متغیرهای مهم است که این گزارش در سایت کدال منتشر میشود.
این تغییر سبب خواهد شد که سهامداران و تحلیلگران با تحلیل دقیقتری اقدام به معامله و خرید و فروش سهام کنند و به ارزشهای اساسی یک شرکت توجه کنند.
تا پیش از اجرایی شدن این قانون، EPS اعلامشده در سایت tsetmc.com، سود پیشبینی شده بود؛ اما پس از اجرای این تغییر، شرکتها باید از یکی از روشهای جهانی گزارش EPS استفاده کنند. این روش به نام دوازده ماه گذشته یا (TTM) معروف است که در ادامه به توضیح آن میپردازیم.
روش TTM چیست؟
TTM مخفف عبارت Trailing Twelve Months به معنی دوازده ماه گذشته است. در این روش سهامداران و تحلیلگران میتوانند بر اساس EPS دوازده ماه گذشته (۴ دوره ۳ ماهه) به ارزیابی یک شرکت بپردازند. طبق الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکتها باید صورتهای مالی سهماهه خود را منتشر کنند؛ بنابراین سود هر سهم در دورههای سهماهه، در دسترس سرمایهگذاران خواهد بود. مزیت روش TTM این است که قیمت سهم بر اساس قیمت واقعی آن تعیین میشود. در واقع ارزشگذاری سهم توسط سود پیشبینی شده شرکت انجام نمیشود و سرمایهگذاران با استفاده از اطلاعات واقعی میتوانند عملکرد شرکت را ارزیابی کنند و نتایج بهتری به دست آورند. بنابراین برای درک سادهتر میتوان گفت EPS یک سهم بر اساس درآمد خالص کل ۱۲ ماه گذشته محاسبه میشود. درصورتیکه در پایان سال مالی یک شرکت گزارش تفسیری آن را بررسی کنیم، سود (زیان) خالص کل در پایان آن سال تقسیمبر تعداد کل سهام شرکت، EPS سهم میشود؛ اما درصورتیکه در میان سال مالی باشیم با توجه به آخرین گزارش ارائهشده توسط شرکت میتوان EPS را به دست آورد.
برای مثال، اکنونکه در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ هستیم، EPS یک شرکت برابر با مجموع سود (زیان) خالص ۶ ماهه اول امسال بهاضافه ۶ ماهه سال گذشته تقسیم بر تعداد کل سهام شرکت است.
برای نمونه اطلاعات زیر را درباره سهمی خاص در نظر بگیرید. با استفاده از گزارش تفسیری میتوان EPS سهم را در زمان اکنون اینگونه به دست آورد. مقدار EPS شرکت در صفحه سهم مربوطه در سایت tsetmc.com قابل مشاهده است.
سود خالص به ازای هر سهم در پایان سال مالی ۱۳۹۷: ۶،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۷: ۴،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۸: ۳،۰۰۰ ریال
سود خالص به ازای هر سهم در ۶ ماهه دوم سال ۱۳۹۷: ریال ۲،۰۰۰ = ۴،۰۰۰ – ۶،۰۰۰
که می شود :EPS ریال ۵،۰۰۰ = ۳،۰۰۰ + ۲،۰۰۰
EPS بالا خوب است یا پایین؟
همانطور که اشاره کردیم، EPS یک شرکت نشان میدهد که به ازای هر سهم شرکت چه میزان درآمد داشته است. از آن جا که این مفهوم یکی از شاخصهای مهم برای تخمین ارزش شرکت است، عدد EPS باید برای سرمایهگذاران اهمیت زیادی داشته باشد. EPS بالاتر به معنی ارزش بیشتر شرکت خواهد بود. به عبارتی اگر شرکتی سودآوری بیشتری نسبت به ارزش سهام خود داشته باشد، علاوه بر این که نشان از فعالیت درست و موفق آن است، نشان میدهد که سرمایهگذار حاضر به پرداخت پول بیشتری برای سهام آن شرکت است.به این ترتیب، یک شرکت با عدد EPS بالاتر بین اهالی بازار محبوبیت ویژهای خواهد داشت. به هر میزان که جذابیت سهم برای خریداران بیشتر باشد، باید در انتظار تقاضای بیشتر برای آن و به تبع افزایش قیمت هر سهم باشیم. بنابراین این مسئله میتواند ارزش بیشتری برای سهام ایجاد و مالکان سهام را منتفع کند. همچنین مقدار عددی بیشتر برای EPS نشان دهنده نقدینگی بیشتر شرکت خواهد بود. نقدینگی بیشتر میتواند به گسترش فعالیتهای شرکت کمک کند و یا منجر به پرداخت سود بیشتری به سهامداران شرکت شود. هر دو موردِ افزایش سود سهامداران و گسترش فعالیتهای شرکت برای افرادی که سهمی در شرکت دارند، مزیت بزرگی محسوب میشود.
نکاتی درباره eps شرکت ها
• از آنجایی که eps پیش بینی شده فقط یک پیش بینی است، در نتیجه ممکن است که در طی سال چندین بار تغییر پیدا کند. زیرا شرایط ممکن است در طی سال تغییر پیدا کند. مثلا ممکن است با گذشت عملکرد شرکت بهتر یا بدتر شود. یا اتفاق خاصی در روند سودآوری شرکت رخ بدهد. احتمال دارد شرکت به این دلایل پیش بینی eps اولیه را کاهش یا افزایش دهد. به این اتفاق تعدیل سود یا تعدیل eps گفته می شود.
• شرکت های بورسی موظف هستند بعد از گذشت هر فصل از سال مالی خود، گزارش عملکرد خود را اعلام کنند و بعد از آن مجددا یک eps پیش بینی شده برای ادامه سال مالی خود ارائه بدهند. این eps جدید می تواند نسبت به eps پیش بینی شده قبلی تفاوتی نداشته باشد و یا تفاوت پیدا کرده باشد و شرکت تعدیل eps داشته باشد که این به عملکرد شرکت در ۳ ماه گذشته بستگی دارد.
• هرچقدر از شروع سال مالی می گذرد، به دلیل اینکه اطلاعات بیشتری از عملکرد واقعی شرکت وجود دارد و اطلاعات مالی در دسترس مدیران شرکت واقعی تر است، eps پیش بینی شده شرکت به آن eps که در انتهای سال محقق خواهد شد نزدیکتر می شود و قابلیت اتکای بیشتری برای سهامداران شرکت خواهد داشت.
• معمولا eps پیش بینی شده مبنای قیمت گذاری قرار می گیرد، چرا که eps تحقق یافته بعد از پایان سال مالی شرکت بدست می آید و اثر آن قبلا بر روی قیمت سهم گذاشته شده است. در نتیجه یک سرمایه گذار باید این توانایی را بدست بیاورد که خودش بررسی کند که آیا براساس شرایط موجود eps پیش بینی شده شرکت به واقعیت نزدیک است. یا اینکه شرکت پیش بینی درستی از eps خود ارائه نداده است و این eps می تواند در انتهای سال افزایش یا کاهش پیدا کند..
مفهوم DPSچیست؟
DPS مخفف عبارت Dividend Per Share بوده و به معنای درصدی از EPS است که بین سهامداران تقسیم میشود. از آنجایی که هر یک از شرکتهای سهامیِ دارای مجوز فعالیت در بورس در تقسیم سود از سیاستهای خاص خود پیروی میکنند، بنابراین، DPS در شرکتهای مختلف متفاوت است.بعضی از شرکتها درصد بیشتری از سود سهام خود را در بین سهامداران و بعضی دیگر درصد کمتری از سود سهام خود را در بین سهامداران خود تقسیم کرده و بیشتر آن را برای تأمین نقدینگی مورد نیاز طرحهای توسعهای شرکت صرف میکنند. در خصوص برنامهریزی برای EPS و نحوه پرداخت DPS به سهامداران، در مجمع عمومی شرکت تصمیمگیری میشود.
DPS چگونه محاسبه می شود؟
DPS بخشی از EPS است که بین سهامداران بصورت نقدی تقسیم می شود. طبق قانون، شرکت های پذیرفته شده در بورس حداقل ۱۰ % از EPS سالیانه شرکت را باید بصورت سود نقدی بین سهامداران تقسیم کنند و میتوانند مابقی سود را نزد شرکت اندوخته کنند.میزان درصد سود تقسیمی یا DPS در بین شرکتها متفاوت است و سیاستهای متفاوتی درخصوص تقسیم سود وجود دارند. بعضی از شرکتها بیشتر سود سهام را بین سهامداران تقسیم کنند. اما بعضی دیگر درصد کمی از سود را تقسیم کرده و بخش عمده آن را به تأمین نقدینگی مورد نیاز برای انجام طرحهای توسعهای، اختصاص میدهند.
اینکه چه مقدار از EPS به عنوان DPS بین سهامداران تقسیم شود، در مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت تصمیمگیری میشود. برای اطلاع از آن باید به گزارش تصمیمات بعد از مجمع عمومی عادی که در سامانه کدال منتشر میشود مراجعه کرد.شرکتها حداکثر تا ۸ ماه از زمان مجمع عمومی عادی سالیانه فرصت دارند که سود نقدی تصویب شده در مجمع را بین سهامداران توزیع کنند.
DPS به چه کسانی تعلق میگیرد؟
DPS به کسانی تعلق می گیرد که در زمان تشکیل مجمع عمومی، سهامدار شرکت باشند. یعنی اگر شما ۱ روز قبل از مجمع (طبق قانون بورس، ۱ روز قبل از مجمع، نماد متوقف می شود) سهام شرکتی را خرید کنید و حتی بعد از مجمع سهام خود را بفروشید، در صورتی که در مجمع سودی تقسیم شود این سود به شما تعلق خواهد گرفت. سود تقسیمی به ۲ صورت به سهامداران پرداخت می شود. در حالت اول، به شماره حسابی که سهامدار از طریق سامانه سجام به شرکت اعلام کرده واریز میشود. و در حالت دوم، شرکت یک بانک عامل را معرفی میکند و طبق جدول زمانبندی پرداخت سود در بازه زمانی اعلام شده با مراجعه به بانک عامل، بصورت نقدی این سود قابل دریافت خواهد بود.
آیا DPS امکان دارد که از EPS بیشتر باشد؟
طبق قانون، شرکت ها آن بخشی از سود را که بین سهامداران تقسیم نمی کنند و به عنوان سود انباشته در ترازنامه ثبت می شود، در مدت زمانی مشخص، تعیین تکلیف کنند. این سود انباشته یا باید در طی یک زمان مشخص برای افزایش سرمایه استفاده شود و یا در سالهای بعد به عنوان سود نقدی بین سهامداران تقسیم شود. بنابراین اگر یک شرکت از این سود برای افزایش سرمایه استفاده نکند، ممکن است در سال بعد بخشی از سود سال گذشته را نیز بین سهامداران تقسیم کند. یعنی به عنوان مثال سود هر سهم شرکت برابر 200 تومان باشد و شرکت این سود را به علاوه ی 50 تومان که از سال مالی گذشته به عنوان سود انباشته ذخیره شده، بین سهامداران تقسیم کند و در نتیجه در این مورد DPS از EPS بیشتر می شود.
نکته: معمولا دو روز قبل از برگزاری مجمع سالیانه نماد شرکت در بورس متوقف می شود. بعد از مجمع سالانه شرکت ها، اگر شرکت سود نقدی تقسیم کرده باشد، قیمت تئوریک سهم، با کم کردن این سود نقدی از قیمت پایانی قبل از برگزاری مجمع، به دست می آید. اما چون بازگشایی نمادها بعد از مجمع سالانه، بدون محدودیت نوسان صورت می گیرد، عرضه و تقاضا است که قیمت بازگشایی سهم را مشخص می کند.
کلام آخر
همانطور که اشاره کردیم، به میزان سودی که یک شرکت در ازای هر سهم به دست میآورد EPS و به قسمتی از این سود که بین سهامداران تقسیم میشود، DPS میگویند. به طور خلاصه تفاوت EPS و DPS در برابر نبودن مقدار آنها است. در حقیقت DPS بخشی از EPS است و در بیشتر مواقع مقدار DPS از EPS شرکت کمتر است؛ چرا که شرکتها ترجیح میدهند مقداری از سود را نگهداری کنند و بر حسب شرایط، آن را برای طرحهای توسعهای یا رفع نیازهای شرکت به کار ببرند.
نظرات کاربران