مفهوم «نماد» در بورس اوراق بهادار

نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکت‌ها که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آن‌ها در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نماد سهام چیست؟

نماد سهام اسم اختصاری است که برای شناسایی شرکت های دارای معامله عمومی استفاده می شود. هنگامی که یک شرکت تصمیم به معامله عمومی میگیرد، یک نماد سهام منحصر به فرد را برای تمایز خود از سایر شرکت ها در بورس انتخاب می کند.

نمادهای بورس به سهولت معاملات بورسی کمک می کنند. در گذشته معامله گران با فریاد زدن نام یک شرکت، سفارشات را ابلاغ می کردند، نمادهای سهام برای کاهش زمان لازم برای انتشار اطلاعات معرفی شدند.

نام گذاری نمادهای بورسی در بازار سرمایه ایران در سال های اخیر به یکی از بحث های جدی معامله گران تبدیل شده است چرا که آنها معتقدند بورس ایران نیز مثل بورس های جهانی می بایست به سمتی حرکت کند که حروف و کاراکترهای به کار رفته در نام نماد بورسی تا حدی با شرکت مذکور سنخیت داشته باشد و یا به اختصار معرف ماهیت شرکت مذکور باشد.

اما به دلیل مشکلاتی که در سامانه قبلی TSE وجود داشت و اسم نماد شرکت ها با محدودیت کاراکتر رو به رو بود، مسئولین مجبور به انتخاب نمادهای بعضاً نامتعارف برای برخی نمادهای تازه وارد به بورس شدند.

نحوه نامگذاری یک نماد بورسی چگونه است؟

نمادهای بورسی از دو بخش مهم تشکیل شده‌اند بخش اول نماد شرکت های بورسی نشان‌ دهنده‌ صنعتی است که آن شرکت در آن فعالیت می‌کند و بخش دوم نماد شرکت های بورسی، خلاصه‌ای از نام اصلی شرکت است. نحوه نام گذاری نماد سهام شرکت های بورسی به شکلی است که باعث می‌شود روند شناسایی و دسته‌بندی شرکت‌ها آسان شود.

شما می توانید با مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی tsetmc.com تمام نمادها و صنعت مربوط به آن‌ها را در قسمت «دیده بان بازار» مشاهده کنید.

در بورس‌های جهانی برای اینکه راحت‌تر بشود اسم هر شرکت را نام برد یک نماد به آن اختصاص می‌دهند یک نماد که از چند کاراکتر کوچک و از چند حرف تشکیل شده است به نام نماد بورسی شناخته می شود. در بورس ایران هم همین طور است. شرکت‌ها در بورس یک تقسیم‌بندی کلی دارند و هر‌کدام از آنها در یک گروهی هستند مثلا:

شرکت ها به گروه بانک‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌های خودرویی، شرکت‌های قندی، شرکت‌های سیمانی، کاشی و سرامیک و گروه‌های دیگر… تقسیم بندی می شوند.

سهام گروه فلزات با حرف ف شروع می شود مانند فملی،گروه خودرو با حرف خ شروع می شود مانند خساپا، گروه محصولات غذایی با حرف «غ»، نماد گروه ماشین آلات با حرف “ب” که البته برخی استثنا ها هم وجود دارد. به عنوان مثال نماد بانک ها با حرف "و" شروع می شود اما نماد بانک دی “دی” است.

سرمایه گذاران اگر می‌خواهند با یک متخصص بازار بورس صحبت کنند، بهتر است اصطلاحات و زبان مشترک با او را بدانند. به‌عنوان مثال وقتی در مورد سهم یک شرکت می خواهیم صحبت می‌کنیم، به‌جای اسم طولانی یا عنوان کامل شرکت مورد نظر از نماد بورسی آن شرکت استفاده کنیم.

به‌عنوان‌مثال شرکت ملی مس ایران با نما‌د «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نما‌د «شبندر» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی می‌شوند.

برای نمونه تمام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با حرف «و» شروع می‌شود.

در گروه بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌ گذاری‌، خودرویی، شرکت‌های قندی، سیمانی، کاشی و سرامیک و سایر گروه‌ها، نما‌د هر کدام از این شرکت‌ها در هر گروهی که هستند با یک حرف خاصی شروع می‌شود، همیشه نما‌دها از یک قاعده ثابت پیروی نمی‌کنند و استثناهایی هم وجود دارد؛ مثلا در گروه خودرویی ابتدای حرف هرکدام از این نما‌دها با حرف «خ» شروع می‌شود، مثلا به ایران‌خودرو می‌گویند «خودرو» یا به شرکت «سایپا» می‌گویند «خساپا»، به شرکت زامیاد می‌گویند «خزامیا».

مزایای شیوه نام گذاری نمادهای بورسی در ایران

از محاسن نام گذاری نمادهای بورسی می توان به اختصار و شناسایی راحت آن توسط معامله گران اشاره کرد به طوری که وقتی یک کلمه ۵ حرفی را نام ببریم، احتمالاً در معرفی یک شرکت با نام طویلی که در ثبت شرکت ها به ثبت رسیده است، جلوگیری کرده ایم.
این سبک نام گذاری نمادهای بورسی، کار معامله گران را برای معرفی یک شرکت بورسی به دیگران راحت تر و سریعتر می کند.

معایب سیستم نامگذاری نمادهای بورسی در ایران

همانطور که در بالاتر اشاره شد یکی از معایبی که هم اکنون در نام گذاری نمادهای بورسی وجود دارد این است که نهاد مسئول در این زمینه که سازمان بورس است، به دلیل اینکه محدودیت استفاده از فتحه کسره یا ضمه را در درج نام نهادهای بورسی دارد، اسامی را برای شرکت های تازه وارد استفاده میکند که با تلفظ های مختلف در بین معامله گران مطرح می شوند و هیچ کس هم تلفظ دقیق آن را نمی داند.

به عنوان نمونه چند سال قبل از نماد شتران به عنوان نماد تازه پذیرش شده در فرابورس رونمایی شد و هیچکس تلفظ دقیق این نماد بورسی پر پتانسیل را نمی دانست و عده ای آن را shotran تلفظ می کردند که همین قضیه موجب اعتراض بخش حقوقی نماد مذکور شد که سازمان بورس با اطلاعیه ای تلفظ shetran را برای این نماد صحیح اعلام کرد.

نکته دیگری که در نام گذاری نمادهای بورسی در ایران وجود دارد این است که اگر سهم یا شرکتی سودای حضور در بورس های خارجی را داشته باشد، با مشکل مواجه می شود چرا که به نظر می رسد طبق قوانین، شرکت مذکور می بایست نام نماد بورسی که در بورس ایران استفاده می کند را به عنوان نام پیشنهادی به بورس خارجی ارائه دهد.

در حالی که رویه موجود در نام گذاری نمادهای بورسی در ایران بسیار متفاوت با آنچه در خارج از کشور اتفاق می افتد است چرا که آنها معمولاً از ابتدای حروف تشکیل دهنده کلمات نام شرکت اصلی برای تعیین نام نماد بورسی استفاده می کنند و حال اینکه مثلاً ورود نمادی همچون خساپا به بورس نزدک بسیار نامتعارف به نظر می رسد.

مقررات نامگذاری نماد های بورسی

در انتخاب نماد سهام، استفاده از حداقل ۳ کاراکتر مجاز است و بعضاً دیده شده برخی از عدد نیز برای پیشنهاد نام سهام خود به سازمان بورس استفاده می کنند.

فرایند انتخاب نام نماد نیز به این ترتیب است که شرکتی که قصد حضور در بورس برای اولین بار را دارد با توجه به مقررات نام گذاری، چندین پیشنهاد به سازمان بورس ارائه می کند و سازمان بورس با طبقه بندی شرکت مذکور در گروه بورسی مشخص، به ابتدای اسم پیشنهادی، یک حرف از حروف الفبا را اضافه می کند که شناسه آن نماد برای سهامداران خواهد بود.

به عنوان مثال وقتی سهامداری با نام نمادی همچون ختور و یا ختراک مواجه می شود بدون اینکه از اسم اصلی شرکت مذکور مطلع باشد، به سادگی میداند گروه نماد بورسی مذکور مربوط به گروه خودرو و قطعات خودرو است چرا که هر نماد بورسی در بازار سرمایه ایران که با حرف "خ "شروع شود، معرف حضورش در گروه خودرو می باشد.

اطلاعاتی درباره حروف اختصاری نماد های بورسی

هر حرف اختصاری در ابتدای یک نماد بورسی معرف کدام صنعت است؟
• حرف «ف»
• گروه فلزات اساسی
• استثنا:
• هرمز «فولاد هرمزگان جنوب»
• فجر «فولاد امیرکبیر کاشان»
• میدکو «هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه»
• کیمیا «معدنی کیمیای زنجان گستران»
• کاوه «فولاد کاوه جنوب کیش»
• ارفع
• زنگان
• ذوب

• حرف «و» :
گروه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری
وپاسار
وبانک

• حرف «س»:
گروه سیمان، آهک و گچ
ستران

• حرف «غ»:
گروه محصولات غذایی شناخته می‌شوند.
غپاک
غزر
استثنا: «تبرک» و «بهپاک»

• حرف «ق»:
صنعت قند و شکر
قثابت
قشیر
حرف «ک»:
گروه کانی‌های غیرفلزی
کرازی
کسرام

• حرف «چ»:
گروه محصولات کاغذی و چوبی
چکاپا
چکارن

• حرف «ن»:
گروه منسوجات

• حرف «ز»:
گروه زراعت و خدمات وابسته
زملارد
زقیام
استثنا:
تلیسه و سیمرغ

• ……..

نکته:
وجود حرف «ح» در پایان یک نماد معاملاتی مربوط به حق تقدم سهام است. اخزا در ابتدای یک نماد بورسی نشان دهنده‌ اسناد خزانه دولتی است که در فرابورس معامله می شود. وجود حرف «ض» در ابتدای یک نماد بورسی نشان دهنده اختیار خرید آن نماد در بورس یا فرابورس می باشد.