آشنایی با نسبت P/E

بهتر است قبل از اینکه این مقاله را بخوانید به مقاله صورتهای مالی نگاهی بیندازید. تمام شرکت های فعال در بازار سرمایه، موظفند در دوره های مشخصی (معمولا ۳ ماهه) گزارش هایی از عملکرد خود به سازمان بورس ارايه دهند. این گزارش ها را صورت های مالی می نامند و شامل ۴ صورت مالی به نام های ترازنامه، صورت مالی سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجه نقد است. در صورت سود و زیان، اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه های شرکت ثبت می شود که این هزینه ها می تواند شامل هزینه های عملیاتی، هزینه بهره، هزینه استهلاک، هزینه مالیات و غیره باشد.اگه کل این هزینه ها را از درآمد شرکت کم کنیم، سود خالص شرکت بدست میاید. با تقسیم این سود بر تعداد کل سهام عادی شرکت،سود به ازای هر سهم یا EPS بدست می آید. حال که با EPS و صورت های مالی آشنا شدید، بهتر است به نسبت P/E بپردازیم. نسبت P/E که نسبت قیمت به سود هر سهم نیز نامیده می شود، از قدیمی ترین و پرکاربرد ترین نسبت های مالی در بحث ارزش گذاری سهم است. در این نسبت از قیمت فعلی سهم و درآمد هر سهم استفاده می شود.

نسبت P/E به چه معناست؟

یکی از فاکتورهایی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس کاربرد زیادی دارد نسبت p/e است. هر کدام از سرمایه گذاران به نوعی از این نسبت استفاده می کنند. برخی آن را درست و بسیاری نیز به شکل اشتباه مورد استفاده قرار می دهند. برای اینکه بتوانید از این نسبت به درستی استفاده کنید باید با مفهوم و کارکرد آن آشنایی پیدا کنید. به طور خلاصه نسبت p/e خلاصه شده عبارت price تقسیم بر eps است.
در فارسی اصطلاحا به نسبت p/e نسبت قیمت به درآمد نیز گفته می شود (کلمه price به معنی قیمت و کلمه eps به معنی سود هر سهم است) .

تعریف دیگری از نسبت P/E

از لحاظ نظری P/E این‌طور تعریف می‌شود که سرمایه‌گذاران حاضر هستند چه مبلغی را بابت هر ریال از سود یک شرکت پرداخت کنند. به عنوان نمونه اگر P/E یک سهم برابر با عدد 10 باشد، این معنا را خواهد داشت که سرمایه‌گذار حاضر است در قبال دریافت هر ریال سود از آن سهام، 10 ریال پرداخت کند. توجه داشته باشید که P/E نسبت به قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش گذاری است اما بدون در نظر گرفتن دیگر نرخ‌های رشد صنعت، صحبت از P/E معنای چندانی پیدا نخواهد کرد.

انواع P/E :

p/e دنباله دار: این نوع از p/e ساده ترین شکل می باشد. نحوه محاسبه آن به این شکل است که قیمت روز سهم بر سود (eps) آن تقسیم می شود و p/e سهم بدست می آید. این نسبت نشان می دهد که سرمایه گذاران حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر بکند این نسبت نیز به دنبال آن تغییر خواهد کرد.

p/e برآوردی:

به این نوع از p/e، تحلیلی یا پیشتاز هم گفته می شود. این نسبت با استفاده از روش های خاص و با در نظر گرفتن عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و …. محاسبه می شود. این نسبت همانی است که در ارزش گذاری مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود (eps) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می کنیم و ارزش شرکت بدست می آید. اگر سود شرکت نیز توسط ما تحلیل شود و خود سود اعلامی شرکت مورد استفاده قرار نگیرد، این کامل ترین نوع ارزش گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.

تفاوت بین p/e دنباله دار و p/e تحلیلی چیست؟

اگر خیلی ساده بخواهیم تفاوت این دو را بررسی کنیم باید بگوییم p/e دنباله دار آن چیزی است که در حال حاضر برای یک سهم وجود دارد. ولی p/e تحلیل آن p/e است که ما انتظار داریم سهم به آن برسد. مثلا p/e سهمی در بازار ۵ است (p/e دنباله دار) و ما تحلیل کرده ایم که p/e آن باید ۶ باشد (p/e تحلیلی). پس انتظار داریم که قیمت آن سهم رشد بکند تا به آن نسبت p/e مورد انتظار ما برسد.

چگونگی ارزش گذاری سهام با نسبت P/E

مهم‌ترین کاربرد P/E ، ارزش گذاری سهام است. فرض کنید طبق تحلیل و ارزیابی‌هایی که انجام داده‌اید، متوجه شده‌اید EPS یک سهام از عدد A به B در حال تغییر است. حالا فرض کنید که این پیش بینی درست باشد؛ در مرحله بعد باید حساب کنید که قیمت این سهام، در صورتی که به اندازه B سود کند، چقدر خواهد شد؟ این جا، درست همان نقطه‌ای است که P/E وارد عمل خواهد شد. P/E را در EPS ضرب کنید. عدد جدیدی که از حاصل ضرب EPS و P/E حاصل خواهد آمد، قیمت جدید سهام را به شما نشان می‌دهد.
اگر این قیمت جدید بالاتر از قیمت فعلی سهام در بازار باشد، یعنی سهام مورد نظر توانایی و پتانسیل رشد را خواهد داشت و خوب است که برای خرید آن اقدام کنید. مراقب باشید که در طی محاسبات اشتباهی رخ ندهد که رسیدن به عدد اشتباهی، شما را به اقدام و تصمیم اشتباه و زیان باری هدایت خواهد کرد.

تفاوت نسبت P/E تحلیلی و P/E دنباله رو

P بر E از نوع دنباله رو، عددی است که در حال حاضر برای یک سهم وجود دارد، اما P/E تحلیلی عددی است که ما انتظار داریم سهم به آن برسد! زمانی که P/E یک سهم بالاست، نشان دهنده این است که بازار توقع دارد که سود آن شرکت در آینده رشد کند. حال اگر انتظار درست باشد زمانی که سود شرکت زیاد شود، مخرج فرمول محاسبه P/E نیز بزرگ شده و در نتیجه نسبت P/E سهم مجدداً متعادل می‌شود. حال اگر P/E یک سهم پایین باشد، نشان دهنده این است که بازار انتظار دارد در آینده سود آن شرکت کاهش پیدا کند. اگر انتظار بازار درست باشد، وقتی سود شرکت کم شود، مخرج فرمول محاسبه P/E کم می‌شود و در نتیجه نسبت P/E مجدداً متعادل می‌شود. P/E یک ابزار مناسب برای ارزش گذاری یک شرکت است اما یادتان باشد که به تنهایی کافی نیست.

نسبت P/E مطلق

در P/Eمطلق قیمت فعلی سهام به EPS در بازه های زمانی مختلف تقسیم شود. به طور مثال برای تخمین P/E دوازده ماه آینده، قیمت روز سهام به EPS دوزده ماه پایانی تقسیم شود . به عبارت دیگر P/E مطلق نشان دهنده P/E دوره زمانی جاری است. به عنوان مثال، اگر قیمت سهام امروز 100 دلار باشد و سود پیش بینی شده TTM 2 دلار به ازای هر سهم باشد، با تقسیم 100 دلار به 2 دلار P/E برابر با 50 خواهد بود.

نسبت P/E نسبی

P/E نسبی، P/E مطلق فعلی را با طیفی از P/Eهای گذشته در یک دوره زمانی مشخص، مانند 5 سال گذشته، مقایسه می‌کند. P/E نسبی نشان می دهد که P/E فعلی نسبت به P/E های گذشته بیشتر یا کمتر شده است. در P/E نسبی 5 ساله ممکن است مقدار P/E فعلی با بالاترین عدد P/E یا با کمترین مقدار آن در محدوده 5 سال مقایسه شود. اگر P/E فعلی کمتر از مقدار گذشته باشد ، P/E نسبی مقداری زیر 100% خواهد بود. اما اگر P/E نسبی 100٪ یا بیشتر باشد، نشان دهنده آن است کهP/E کنونی از P/E گذشته فراتر رفته است .
فرض کنید P/E های یک شرکت در 5 سال گذشته بین 15 تا 40 بوده است. اگر نسبت P/E فعلی 25 باشد، اگر P/E فعلی را با بالاترین مقدار این محدوده یعنی با عدد 40 مقایسه کنیم P/E نسبی 0.625 خواهد بود ولی اگر P/E فعلی را نسبت به انتهای پایین محدوده یعنی با عدد 15 مقایسه کنیم P/E نسبی 1.67 خواهد بود. درنتیجه P/E شرکت در حال حاضر 62.5 درصد کمتر از بالاترین سطح 5 ساله و 67 درصد بالاتر از پایین ترین سطح 5 سال مد نظر خواهد بود.

محدودیت های نسبت P/E

یکی از مهم ترین محدودیت‌های نسبت P/E هنگام مقایسه این نسبت برای دو صنعت مختلف خود را بروز می‌دهد. ارزش و نرخ رشد شرکت‌ها در بخش‌های مختلف با توجه به زمینه فعالیت و زمان متفاوت کسب سود ممکن است از هم متفاوت باشد.برای برطرف کردن این مشکل، نسبت P/E شرکت تنها باید برای مقایسه با سایر شرکت‌های هم گروه مورد استفاده قرار گیرد.
از نسبت P/E نمی‌توان با اطمینان خاطر برای تصمیم‌گیری درمورد سرمایه‌گذاری استفاده کرد، چون که سود یک شرکت هر سه ماهه به طور میانگین حساب می‌شود، در حالی که قیمت سهام به شکل روزانه در نظر گرفته می شود. این در حالی است که قیمت سهام به طور معمول هرروز نوسان دارد.از این رو، نسبت P/E ممکن است برای مدت طولانی با عملکرد شرکت مطابقت نداشته باشد و فضای کافی برای خطا در زمینه سرمایه گذاری ایجاد کند.
از این رو، سرمایه گذاران هرگز نباید تنها با تجزیه و تحلیل نسبت P/E تصمیم بگیرند که آیا یک شرکت ارزش سرمایه گذاری در آن را دارد یا خیر. آنها همچنین باید مجموعه ای از عوامل دیگر را در نظر بگیرند این موارد عبارتند از : اینکه آیا صنعت مربوطه شرکت با یک بحران اقتصادی مواجه است یا رونق دوره‌ای را تجربه می‌کند، سوابق گذشته شرکت، چشم‌انداز رشد EPS، میانگین P/E در بازار سهام، نحوه عملکرد شرکت های در مقیاس مشابه، تقاضای صنعت خاص در حال حاضر و آینده و غیره.

روش های ارزش سنجی سهام

• ارزش بازار
• ارزش دفتری
• ارزش جایگزینی
• جریان نقد آزاد FCF
• نسبت پی به ای (P/E)

برای خرید سهم فقط به P/E توجه نکنید!

یکی از اشتباهات رایجی که سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای مرتکب می‌شوند خرید سهام فقط به این دلیل که P/E آن بالا یا پایین است. توجه داشته باشید که ارزش‌ سنجی سهام فقط با توجه به شاخص‌های آسانی مثل P/E کوتاه فکری و مبتدی بودن شخص معامله گر را مشخص می کند.

آیا نسبت‌ P/E یک شرکت به تنهایی برای تحلیل ارزش‌گذاری شرکت کافی است؟

نسبت به تنهایی قابل تفسیر نیست و باید نسبت P به E با گروه خودش مقایسه و تفسیر شود.
چندین معیار مختلف وجود دارد که می توان از آنها برای ارزش گذاری سهام استفاده کرد. یکی از رایج ترین معیارها، نسبت قیمت به درآمد یا P/E است. برای ارزش‌گذاری سهام استفاده از این نسبت به تنهایی کافی نیست چرا که نرخ رشد یک شرکت را برای یک دوره زمانی در نظر نمی گیرد.

اینجاست که نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد یا نسبت PEG می تواند مفید واقع شود! و اما نسبت PEG چیست؟

نسبت PEG یک شاخص موثر برای سنجیدن ارزش واقعی یک سهام خاص است. این نسبت عبارت است از نسبت قیمت به درآمد (P/E) تقسیم بر نرخ رشد درآمد برای یک بازه زمانی مشخص.
نسبت PEG یک سنجش مالی است که برای تعیین ارزش سهام استفاده می شود چون نه تنها نرخ رشد مورد انتظار یک سهام را در نظر می گیرد بلکه با افزودن نرخ رشد مورد انتظار به این نسبت، نتایج را طوری تنظیم می‌کند که در مقایسه با نسبت P/E دقیق‌تر باشند.
بنابراین از آنجایی که نسبت PEG نرخ رشد شرکت را در نظر میگیرد، امکان نمایش بهتر ارزش شرکت در حال رشد را فراهم می کند و می تواند پتانسیل رشد آن ها را نشان دهد. اگر نسبت PEG بیشتر از یک باشد گفته می‌شود سهام آن بیش از ارزش ذاتی رشد کرده و PEG کمتر از یک، نشان‌دهنده زیر ارزش ذاتی بودن آن سهم است.
محاسبات نسبت PEG برای یک سهام می تواند در طول بازه های مختلف می تواند متفاوت باشد. همچنین نسبت PEG می تواند از صنعتی به صنعت دیگر نیز متفاوت باشد.

منظور از نسبت P/E منفی و P/E گروه چیست؟

در نمودارهای سایت سازمان بازار بورس تهران، P/E های منفی زیادی به چشم می‌خورند؛ اما معنا و مفهوم P/E منفی چیست؟ منفی شدن نماد P/E نمایانگر زیان‌ده بودن سهام آن شرکت است. علاوه بر P/E اختصاصی نماد هر شرکت، یک P/E گروه هم وجود دارد. با ورود به سایت www.tsetmc.com و باز کردن قسمت «دیدبان بازار» گروه بندی نمادها را مشاهده خواهید کرد. هر نماد در زیرمجموعه گروه خاص خود قرار گرفته است. مثلا «های وب»، «اپرداز» و «اوان» سه نماد هم گروه با یکدیگر و زیر گروه «اطلاعات و ارتباطات» هستند. در عکس زیر نمونه‌ای از P/E منفی را مشاهده می‌کنید.

P/E گروه، میانگین گرفته شده از P/E های زیر مجموعه نمادهای گروه است. P/E هر نماد را می‌توانید با P/Eهای دیگری که با یکدیگر در یک گروه قرار دارند مقایسه کنید، اما هرگز P/E یک نماد از یک گروه را با P/E نمادی از گروه دیگر مقایسه نکنید. در عکس بالا در کنار P/E منفی می‌توانید P/E گروه را مشاهده کنید.

گروه P/Eو صنعت P/E

P/E صنعت میانگین نسبت قیمت به درآمد یک بخش یا یک صنعت خاص است. از این معیار برای مقایسه P/E یک سهام با P/E کل صنعت استفاده میشود.اگر P/E یک سهم کمتر از P/E صنعت آن باشد، آنگاه ارزش آن سهم در مقایسه با سایر همتایانش کمتر ارزش گذاری شده است. رهبران صنعت و شرکت های در حال رشد معمولاً P/E بالاتری نسبت به P/E صنعت دارند.

مثال:
P/E سهام نماد بیمه آسیا حدودا عدد 50 است؛ حالا اگر نماد دیگری در همین گروه P/E بسیار بالاتری داشته باشد، برای این اتفاق چند تعبیر وجود خواهد داشت. اول این‌که قیمت آن نماد حباب دارد و امکان دوم این است که، به دلیل طرح‌هایی که دارد، انتظار بازار از او خیلی بالا رفته است. در این شرایط دو حالت پیش خواهد آمد؛ یا به زودی قیمت پایین کشیده خواهد شد یا سودآوری شرکت که همان EPS است بالا خواهد رفت. یک سرمایه‌گذار باید بتواند با پیگیری اخبار و تحلیل‌های شرکت پیش بینی کند که آیا این شرکت قدرت افزایش EPS را خواهد داشت یا به زودی با افت قیمت رو به رو خواهد شد.

P/E چه مقدار باشد تا اقدام به خرید و فروش سهام کنیم؟

نسبت P/E هر سهم در واقع انتظار سرمایه‌گذار از چشم انداز آینده آن شرکت، برای رشد و توسعه است. علاوه بر این P/E می‌تواند نشان دهنده سطح ریسک شرکت نیز باشد. معمولا نسبت P/E نشان دهنده نظر سرمایه‌گذاران درباره آن شرکت است و عموما این عدد برای شرکت‌هایی که رو به رشد هستند، مقدار بالاتری خواهد داشت. در واقع هر چه نسبت P/E بالاتر باشد، میزان خوش بینی بازار به آن شرکت بالاتر خواهد بود. در این حالت باور پایه بر این است که شرکت توانایی رشد سود یا افزایش قیمت سهام را دارد. با همین استدلال شرکت‌هایی که بازار دید مثبتی نسبت به آن‌ها ندارد، معمولا از این نسبت P/E پایین‌تری برخوردار هستند؛ چرا که بازار نسبت به رشد و سودآوری یا افزایش قیمت سهام آن‌ها خوش بین نیست.

جمع‌بندی

با استفاده از نسبت P/E می‌توان میزان ارزنده بودن سهام یک شرکت را تشخیص داد. اگر P/E یک شرکت بسیار بیشتر از میانگین P/E صنعت آن شرکت باشد، به این معنا است که سهامداران انتظار بازدهی بالایی از آن سهم دارند و در صورتی که این انتظارات برآورده نشود، امکان سقوط زیاد قیمت سهم وجود دارد.