کاربرد صورت های مالی برای فعالان بازار سرمایه

تعریف صورت مالی

به گزارش‌هایی که شرکت ها در پایان دوره‌های مالی منتشر می‌نمایند، صورت مالی گفته می‌شود. این گزارشات، وضعیت و گردش مالی، میزان دارایی و بدهی‌های شرکت را در بردارد که باید مطابق با اصول و استانداردهای حسابداری باشد. اطلاعات ثبت شده در این گزارشات، برگرفته از داده‌های مالی می‌باشد که توسط امور مالی هر شرکت ثبت و توسط موسسات حسابداری تنظیم می‌گردد. از آنجایی که صورتهای مالی بیانگر عملکرد و وضعیت دقیق شرکت می‌باشند از اهمیت بسیاری برخوردارند. تحلیلگران و صاحبان سهام هر شرکت با بررسی این صورتها، از ریسک سرمایه خود می‌کاهند؛ زیرا در صورت مشاهده عملکرد نامطلوب شرکت، سرمایه خود را خارج می‌نمایند.

هدف از انتشار صورت مالی چیست؟

انتشار صورت های مالی توسط شرکت نشان دهنده شفافیت اطلاعات مالی آن است. صورت مالی در واقع اطلاعات مالی طبقه بندی شده ای است که شرکت در اختیار عموم سهامداران و مردم قرار می دهد که با این گزارش ها بتوانند عملکرد شرکت را بررسی کنند.

دوره های مالی

شرکت ها موظفند حداقل یکبار در سال، گزارشات مالی خود را در قالب صورت های مالی ارائه دهند. برخی از شرکت ها در فواصل زمانی کوتاهتری اقدام به ارائه صورت مالی می‌نمایند. شرکت ها می‌توانند در دوره‌های سه ماهه، شش ماهه و یا نه ماهه نیز گزارشات مالی خود را ارائه دهند.

بازار سرمایه، بازاری مناسب سرمایه‌گذاری می‌باشد که وجود شفافیت بالا همواره یکی از مزیت‌های این بازار به شمار می‌رود. این شفافیت به دو طریق محقق می‌گردد:

1)  نظارت سازمان بورس اوراق بهادار بر معاملات و عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس
2)  قوانین و دستورالعمل‌های لازم جهت ورود به بورس اوراق بهادار که شرکت ها مستلزم به رعایت آن می‌باشند.
یکی از این دستورالعمل‌ها، ارائه صورت‌ های مالی و حسابداری در پایان هر دوره مالی می‌باشد. این گزارش ها در سایت کدال منتشر می‌گردند تا در دسترس عموم قرار گیرند.

مفروضات مورد توجه در صورت‌های مالی عبارتند از:

1)  صورت‌های مالی با استفاده از سیستم حسابداری تعهدی و اصل تطابق تهیه می‌شوند.

2)  صورت‌های مالی با فرض تداوم فعالیت شرکت تهیه می‌شوند.

3)  صورت‌های مالی با فرض محافظه‌کاری تهیه می‌شوند.

4)  الزام به افشای کامل هر گونه ارقام یا اعداد اضافی در یادداشت‌های ضمیمه وجود دارد.

هدف از ایجاد واحد تجاری

هدف اصلی از تشکیل یک واحد تجاری کسب سود و منفعت مورد انتظاری است که تامین‌کننده خواسته‌ موسسین و سهامداران شرکت باشد. تاثیرات عملکردهایی که نمود مالی دارند در صورت‌های مالی اساس و یادداشت‌های ضمیمه ان منعکس می‌شود.

اجزای صورت‌های مالی خلاصه‌ای از عملیات تامین مالی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت است. این گزارش‌ها، حاوی موارد مهم و اطلاعات پرکاربرد برای تصمیمات سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان است. این گزارش‌ها:

1)  حاصل فعالیت واحد تجاری در یک دوره زمانی مشخص است.
2)  بر اساس استانداردهای مشخص و منطبق با اصول حسابداری تهیه می‌شود.
3)  صورت‌های مالی برای پیش‌بینی و مقایسه شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آنچه در تهیه صورت‌های مالی به عنوان هدف مطرح است، ارائه اطلاعاتی پیرامون وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری واحد تجاری به صورت خلاصه و طبقه بندی شده است به نحوی که برای غالب استفاده‌کنندگان از این گزارش‌ها در اتخاذ تصمیماتشان سودمند باشد.

نکات مهم در تهیه صورت های مالی

• اطلاعات باید به‌صورت ساده و مختصر درج شود.
• تهیه‌کننده‌ی گزارشات نباید زیاده‌بینی یا خوش‌بینی افراطی‌ داشته باشند.
• جهت عدم دستیابی به سود کاذب باید دارایی‌ها به میزان حداقلی و هزینه‌ها به میزان حداکثری ثبت شود.
• تهیه‌ی گزارشات مالی به‌تنهایی بیانگر شرایط مالی یک شرکت نیست. در واقع برای نتیجه‌ی مناسب علاوه بر تهیه‌ و تدوین آن‌ها، باید درک و تجزیه و تحلیل درستی نیز از گزارشات داشته باشید.

صورت های مالی اصلی شامل مواردی نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی می‌شوند. تجزیه‌وتحلیل این صورت‌ها باعث می‌شود مدیران شركت‌ها، صاحبان سرمایه، بستانكاران و سرمایه‌گذاران بتوانند از وضع مالی گذشته، حال و آینده شرکت‌های سهامی مورد نظر خود آگاه شوند و درباره آن قضاوت كنند. به همین دلیل صورت های مالی کاربرد فراوانی در تحلیل بنیادی دارند. برای مطالعه و بررسی صورت های مالی شرکت‌ها می‌توان به سایت codal.ir مراجعه کرد. در ادامه به شرح مختصری از صورت های مالی می‌پردازیم.

صورت مالی یک شرکت شامل چه مواردی می باشد؟

صورت های مالی منتشر شده در سایت کدال، شامل 6 گزارش جداگانه می باشند. این گزارش ها عبارت اند از:
-  صورت سود و زیان
- صورت سود و زیان جامع
- صورت وضعیت مالی (در گذشته به اسم ترازنامه منتشر میشد؛ اما جدیدا تغییر نام پیدا کرده است)
- صورت تغییرات در حقوق مالکانه
- صورت جریان های نقدی (یا صورت گردش وجوه نقد)

صورت های مالی شرکت ها چه زمانی در سایت کدال بارگزاری می شوند؟

برای پاسخ به این سوال، در ابتدا باید بدانید که هر شرکت یک تاریخ را به عنوان سال مالی برای خود در نظر می گیرد. این تاریخ (که به آن سال مالی شرکت می گوییم) زمانی است که شرکت ها تمامی عملیات مالی خود را اصطلاحا می بندند.

در بخش های بالاتر بیان کردیم که شرکت ها هر سه ماه یکبار موظف هستند صورت مالی خود را در سایت کدال منتشر کنند. این یعنی هر شرکت هر سال چهار صورت مالی دارد که به ترتیب شامل صورت مالی سه ماهه، شش ماهه، نه ماهه و دوازده ماهه (سالیانه) است. از بین این چهار گزارش، صورت های مالی شش و دوازده ماهه باید توسط یک حسابرس بررسی شوند.

در سایت کدال در مقابل صورت های مالی که حسابرسی شده اند نوشته شده است: "حسابرسی شده" و برای صورت های مالی که حسابرسی نشده اند نوشته شده است: "حسابرسی نشده".

البته شرکت هایی که در فرابورس ایران پذیرفته شده اند، الزامی ندارند که صورت های مالی خود را هر سه ماه یکبار منتشر کنند و این شرکت ها می توانند صورت های مالی خود را هر شش ماه یکبار منتشر کنند. به طور کلی انتشار صورت مالی یک بار در سال برای هر شرکت الزامی است.

تصویب صورت مالی چیست؟

شرکت ها وظیفه دارند هر سال حداکثر چهار ماه بعد از سال مالی خود، جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه خود را برگزار کنند. این یعنی اگر سال مالی یک شرکت اسفند هر سال باشد، شرکت نهایتاً تا تیر ماه سال بعد فرصت دارد تا این جلسه را با حضور اکثریت سهامداران تشکیل دهد. یکی از وظایف این مجمع، بررسی و تصویب صورت های مالی سالیانه شرکت است. همچنین در این جلسه مجمع شرکت تصمیم می گیرد که از میزان سودی که شرکت به ازای هر سهم در سال گذشته ساخته است، چه میزان بین سهامداران تقسیم شود. می دانیم که به سودی که شرکت به ازای هر سهم ساخته EPS و به میزان سودی که از این مقدار بین سهامداران تقسیم می شود، DPS می گویند.

صورت مالی تلفیقی چیست؟

شرکت های بزرگی که در بورس پذیرفته شده اند، معمولاً هرکدام چند شرکت زیر مجموعه دارند. گفتیم که این شرکت اصلی و تمامی زیرمجموعه هایش موظف هستند صورت های مالی خود را منتشر کنند. معمولاً شرکت اصلی، فعالیت خود و همه زیرمجموعه هایش را در یک گزارش جمع می کند که به آن صورت مالی تلفیقی می گوییم. مثلاً در صورتیکه در سایت کدال صورت های مالی شرکت پالایش نفت تهران (با نماد شتران) را جستجو کنید، یکی از گزارش هایی که سایت به شما نشان می دهد، همین صورت مالی تلفیقی است. در این گزارش، عملیات مالی شرکت پالایش نفت تهران به همراه تمامی زیرمجموعه هایش قابل مشاهده است.

گزارش تفسیری چیست؟

هیئت مدیره هر شرکت هر سال موظف است که در یک گزارش، فعالیت های سال گذشته شرکت را به طور دقیق و با جزئیات توضیح دهد. به طور کلی می توانیم شرکت های بورسی را براساس موضوع فعالیتشان به 3 دسته تقسیم کنیم. این سه دسته شامل موارد زیر هستند:

- شرکت های تولیدی: این شرکت ها یک یا چند محصول تولید می کنند. مانند: شرکت سایپا (خساپا) که خودرو تولید می کند و یا شرکت فولاد مبارکه (فولاد)که انواع ورق فولادی و... را می سازد.
- شرکت های خدماتی: این شرکت نوعی از خدمات را به مشتریان خود ارائه می دهد. مثل: شرکت های بیمه که خدمات بیمه به مشتریان ارائه می دهند یا شرکت های تأمین سرمایه که فعالیتشان در بحث تأمین سرمایه شرکت ها است.
- شرکت های سرمایه گذاری: این شرکت ها سرمایه خود را وارد شرکت های دیگر می کنند و از طریق افزایش قیمت سهام و سود تقسیمی سالیانه آن شرکت درآمد زایی می کنند و یا قصد دارند شرکت را مدیریت کنند (مثل هلدینگ ها). مثل شرکت سرمایه گذاری سایپا (وساپا) یا شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی (شستا)

در گزارش تفسیری، هیئت مدیره توضیح می دهد که شرکت چه مقدار محصول تولید کرده است (یا اگر شرکت خدماتی یا سرمایه گذاری است، چه میزان خدمات ارائه داده یا سرمایه خود را چگونه سرمایه گذاری کرده است). علاوه بر این مقدار مواد اولیه و محصولاتی که در انبار شرکت موجود است، مقدار مواد اولیه ای که شرکت در طی این دوره خریداری کرده است و اطلاعات مربوط به طرح های توسعه ای شرکت در این گزارش وجود دارد.

معمولاً شرکت ها با انتشار هر صورت مالی، گزارش هیئت مدیره خود را نیز به روز رسانی می کنند و در بخش پیوست اطلاعیه ها، به همراه صورت مالی منتشر می کنند. خلاصه شده این گزارش در صورت مالی و در پنج صفحه خلاصه می شود که می توان از آن برای مشاهده مقدار و مبلغ فروش، مقدار و مبلغ خرید مواد اولیه، اطلاعات خلاصه شده طرح های توسعه ای و... استفاده کرد.این گزارش ها در پنج صفحه قابل مشاهده هستند، که به ترتیب بررسی میکنیم.

صفحه 1: در این صفحه، شرکت گزارش عملیات و مقدار محصول تولیدی و مقدار فروش و مبلغ فروش خود را به دو قسمت فروش داخلی و فروش صادراتی تفکیک می کند و به اطلاع می رساند. علاوه بر این، بهای تمام شده محصولات خود را نیز گزارش می کند.

صفحه 2: در این صفحه موجودی مواد و کالای انبار شرکت و مقدار و مبلغ خرید مواد اولیه گزارش می شود.

صفحه 3: در این صفحه وضعیت کارکنان شرکت، مقدار حقوق و هزینه سربار، استهلاک، بدهی های شرکت و... لیست شده است.

صفحه 4: در این صفحه، طرح های توسعه ای شرکت و وضعیت شرکت های زیر مجموعه شرکت مذکور گزارش می شود.

صفحه 5: در این صفحه باقی هزینه ها و درآمدهای شرکت و میزان تسهیلاتی که شرکت از بانک ها گرفته و مقدار بدهی شرکت به آن ها را گزارش می کنند.

خلاصه گزارش تفسیری برای شرکت های سرمایه گذاری متفاوت است. برای این شرکت ها، گزارش سهام هایی که شرکت خریداری کرده در بخش "صورت ریزمعاملات سهام تحصیل شده" و سهام هایی که شرکت در این دوره فروخته است در بخش "صورت ریزمعاملات سهام واگذار شده" گزارش می شود. پرتفوی بورسی و غیر بورسی شرکت هم به صورت جدا از هم و هم به تفکیک صنعت گزارش می شود.

صورت مالی اصلاح شده چیست؟

ممکن است برای شما پیش بیاید هنگامیکه به دنبال صورت مالی یک شرکت هستید، با اصطلاح "اصلاح شده" در مقابل صورت مالی شرکت مواجه شوید. اصلاح صورت مالی به این دلیل اتفاق می افتد که شرکت یک درآمد یا بدهی خود را در یک جای گزارش به طور اشتباه گزارش کرده است.

صورت مالی چه کاربردی دارد؟

انتشار صورت مالی نشان می دهد که شرکت دارای شفافیت اطلاعاتی است. صورت های مالی شرکت به شما می گوید که عملکرد شرکت چگونه بوده است و شرکت چه مقدار بدهی، درآمد، تولید، فروش، حقوق کارمندان و کارگران و... دارد. بررسی صورت مالی بحث اصلی در تحلیل بنیادی یک شرکت است. شما با استفاده از صورت های مالی یک شرکت و محاسبه نسبت های مالی، می توانید متوجه شوید که شرکت در گذشته عملکرد خوبی داشته و در مسیر رشد است یا خیر.

تحلیل صورت های مالی برای چه کسانی مفید است؟

طلبکاران شرکت، با تحلیل این صورت ها می توانند وضعیت شرکت در پرداخت بدهی هایش را بررسی کنند. وام دهندگان به شرکت هم می توانند سودآوری و ریسک پرداخت اقساط را بررسی کنند. سرمایه گذاران و سهامداران شرکت هم با تحلیل این صورت ها می توانند وضعیت کلی شرکت و مسیر پیش روی آن را بررسی کنند. در نهایت، مدیریت شرکت هم با بررسی این صورت های مالی می تواند برنامه آتی شرکت را بهتر طراحی کند. علاوه بر این برای شناخت نقاط قوت و ضعف شرکت، سودآوری و ریسک و همچنین آگاهی از نتایج تصمیماتش تحلیل صورت های مالی برای مدیر شرکت مفید است.

جمع‌بندی

در این مقاله انواع صورت‌ها یا گزارشات مالی را معرفی و بررسی کردیم. هر چند هر یک از آن‌ها هدف خاصی را دنبال می‌کند اما به‌طور کلی هدف تمامی صورت های مالی ایجاد یک نگرش کلی در مورد دارایی‌ها و روش کسب آن‌ها و همچنین میزان هزینه‌های صرف‌شده است. صاحبان شرکت‌ها با استفاده از این گزارشات می‌توانند یک پیش‌بینی عاقلانه برای آینده‌ی مالی شرکت در دست داشته باشند.