تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

تاریخچه پیدایش واژه بورس در جهان به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری در شمال غربی بلژیک، در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود براساس حراج می‌پرداختند. پس از آن تاریخ به تدریج مکان‌هایی که افراد در آنجا به حراج کالاها مبادرت می‌کردند، توسعه یافته و شکل مسقف به خود گرفت. جالب است بدانید که اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد. همچنین کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. تاریخچه مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد. اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵ سال به تأخیر افتاد. بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس در این کمیسیون تنظیم شد. در اواخر همان سال هیئتی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷ که دوره پرتنش و پرحادثه انقلاب اسلامی بود با چالش‌های بسیاری مواجه شد و حتی تا مرز تعطیلی رسید. در این دوره بی اعتمادی به دولت و وضعیت نا به سامان مالی شرکت‌ها موجب شد اعتماد به بورس بین سرمایه گذاران از بین رفته و بورس با کاهش معاملات مواجه شود.
چالش‌های مربوط به ملی شدن صنایع کشور، بانک‌ها و بیمه‌ها، جنگ ایران و عراق، خروج برخی از بنگاه‌های اقتصادی از بورس و ریوی شاخته شدن این نوع دادوستد، موجب شد تا در سال ۱۳۶۱ بازار بورس در ایران تقریباً متوقف شود. اگرچه بورس همچنان پابرجا بود اما عدم وجود عرضه‌کنندگان و پایین بودن قیمت پیشنهادی خریداران موجب شده بود تا این بورس با رکود بسیاری مواجه شود.
بااین‌وجود بازار بورس از سال ۱۳۶۷ رنگ جدیدی به خود گرفت و شاهد رشد حجم معاملات شد که این را مدیون قانونی که در این سال با عنوان «قانون برنامه پنج ساله اول» تصویب شد، میباشد. هرچند سیر فعالیت بورس تا سال ۱۳۷۵ تقریباً ثابت بود و هیچ تحول خاصی در این دوره مشاهده نشد.
بازار بورس در تمام دوران، نوسانات خاصی را مشاهده کرده است و تا به امروز تغییرات و قوانین مختلفی در آن ثبت شده است. بااین‌حال چیزی که ثابت است این است که این بازار هیچ‌وقت خاموش نشده و با رکود و رونق خود همچنان یک بازار پرطرفدار در بین افراد مختلف کشور محسوب شده است.